Deklaracja wdzięczności

Z wdzięczności za pomoc, zwłaszcza żywnościową, jaką otrzymała Polska po I Wojnie Światowej z USA, i osobiste w tej sprawie zaangażowanie prezydenta Woodrow Wilson, powstał pomysł godnego upamiętnienia tej szlachetnej akcji. Projekt zbiegał się również ze 150 rocznicą amerykańskiej Deklaracji Niepodległości( z 4 lipca 1776), więc i forma upamiętnienia musiała mieć równie historyczny wymiar i rozmach.

Projektowi nadano nazwę "Deklaracji o Podziwie i Przyjaźni Stanów Zjednoczonych" (Polish Declarations of Admiration and Friendship for the United States). Na stronach zebrano podpisy i pozdrowienia, zaczynając od władz państwowych, wojskowych czy kościelnych, a kończąc na uczniach. Tych ostatnich w 111 Tomach zebrano aż 5,5 mln. podpisów.
Interesujący jest Tom 54, zawierający łącznie z okładkami, 290 zeskanowanych stron. Obejmuje on alfabetyczny skorowidz z powiatów Międzychód-Mława. Dostępne są skany ze szkołami z ówczesnego powiatu mławskiego, a dziś wchodząc w skład powiatu nidzickiego. Inspektorem szkolnym dla rejonu był Adolf Bandas.

Szkoły powszechne w dzisiejszej Gminie Janowiec Kościelny, mieściły się w Jabłonowie-Maćkowiętach, Nowej Wsi Dmochy, Smolanach, Szczepkowie-Borowym, Miecznikowo-Cygany.

Szkoła w Szczepkowie-Borowym był jednoklasowa. Nie występują w spisie szkoły w Jabłonowie-Dyby, która została oddana do użytku dopiero w 1938 r., zastępując jednoklasową w Jabłonowie Maćkowiętach. Także nie ma szkoły w Janowcu Kościelnym, budowanej od 1929 i uruchomionej dopiero w 1934 r. Szkoła w Smolanach spaliła się ok. 1936 r.

Z zamieszczonych wpisów można się dowiedzieć, kto był wówczas kierownikiem, będącym jednocześnie nauczycielem w danej szkole.
Kierownikiem i opiekunem szkoły Powszechnej w Miecznikowie-Cygany był Stanisław Purzycki. Na stronie podpisało się z imienia i nazwiska 30 uczniów.
Kierownik i opiekun szkoły w Jabłonowo-Maćkowięta także Stanisław Purzycki. Do szkoły uczęszczało 20 uczniów.

Kierownikiem szkoły w Nowej Wsi Dmochy był Fr. Nadratowski, pełniący także funkcję opiekuna sprawował Adam Wiśniewski. Do szkoły było zapisanych 46 dzieci.

Kierownikiem szkoły w Smolanach był Stefan Zawadziński, opiekunem Walenty Zembrzuski. Do szkoły uczęszczało 31 dzieci.
Kierownikiem i opiekunem szkoły w Szczepkowie-Borowym był Ludwik Suwinski (?). Miał pod opieką 55 uczniów.

Załączone skany z Tomu 54 być może zachęcą czytelników do odszukania swoich przodków wśród uczniów ówczesnych szkół. Na skanie strony szkoły ze Szczepkowa-Borowego odnajdujemy podpis późniejszej nauczycielki i kronikarki Poboża, Scholastyki Szczepkowskiej.

Być może, czyjś dziadek czy prababcia lub ktoś z rodziny, chodził w czasie akcji zbierania podpisów do szkoły lub pełnił funkcję urzędowe. I jego popis może jest po nim ostatnim śladem jaki pozostawił, a trzeba pamiętać, że współcześni mieszkańcy Nidzicy pochodzą z Kresów Wschodnich gdzie także zbierano podpisy do Deklaracji.

Michał Piotr Moszczyński

Załączone skany pochodzą ze zbiorów Biblioteki Kongresu USA

Skany deklaracji dla całe Polski dostępne są pod adresem:
https://www.loc.gov/collections/polish-declarations/
Strony dla powiatu Mława:
https://www.loc.gov/resource/pldec.054
Spis alfabetyczny:
https://www.loc.gov/rr/european/egwinv/egwa-bn.html

Czytaj e-wydanie ">kliknij
Problem z założeniem profilu? Potrzebujesz porady, jak napisać tekst? Napisz do mnie. Pomogę: Igor Hrywna