Wspomnienie św. Huberta w Nadleśnictwie Nidzica

Św. Hubert pochodził z królewskiego rodu Merowingów. Zamiłowanie do polowania odziedziczył po ojcu, któremu często towarzyszył na łowach. Łowiectwo było jego pasją. Źródła podają, że polując w Górach Ardeńskich, nie zwracając na nic uwagi, w Wielki Piątek spotkał białego jelenia z promieniejącym krzyżem w wieńcu.

Wówczas miał usłyszeć głos Boga ostrzegający go przed niepohamowaną pasją. Hubert nie zignorował objawienia. Jego dalsze losy związane były z Kościołem. Z rąk papieża Sergiusza otrzymał sakrę biskupią. Za swoje dokonania w obszarze krzewienia chrześcijaństwa został ogłoszony świętym.

Święto myśliwych przypada w dniu poświęcenia relikwii św. Huberta - 3 listopada. Czas ten to symboliczny początek wspólnych polowań jesienno-zimowych. Tradycja obchodów dnia św. Huberta sięga w Polsce XVIII w., którą zapoczątkowali polscy królowie z dynastii Sasów. W okresie wojennym uroczyste polowania hubertowskie organizował Prezydent Ignacy Mościcki.

Obchody Hubertusa rozpoczynają się uroczystą mszą świętą w intencji myśliwych, nierzadko odprawianą w łowisku. Podniosłości tej mszy towarzyszą ceremoniały myśliwskie. Myśliwi ze sztandarami z dumą towarzyszą duchownym podczas nabożeństw przy ustrojonym w łowieckim duchu ołtarzu. Dodatkowo oprawę muzyczną uświetniają sygnaliści myśliwscy.

Cała brać łowiecka poleca się opiece św. Huberta, aby zapewnił pomyślność w nadchodzącym sezonie łowieckim. W tym dniu organizowane są też uroczyste polowania, zwane hubertowinami. Organizowane polowanie jest krótkie, z uroczystym pokotem i wspólną biesiadą myśliwską, w której mogą uczestniczyć przedstawiciele miejscowych władz i osoby współpracujące z kołami łowieckimi oraz rodziny myśliwych. W tym dniu często mają miejsce obrzędy myśliwskie, takie jak ślubowanie lub pasowanie na myśliwego. Tradycja myśliwska nakazuje, aby w tym dniu nie było sporów i zwad między myśliwymi.

Nadleśnictwo prowadzi ośrodek hodowli zwierzyny, który realizuje cele określone w ustawie Prawo łowieckie przede wszystkim poprzez wzorcowe zagospodarowanie łowisk i kultywowanie tradycji łowieckich, w tym obchodów dnia św. Huberta.

Cele realizowane są m.in. poprzez:
zagospodarowanie otwartych terenów śródleśnych (blisko 169 ha), pozyskana karma stanowi uzupełnienie żeru zwierzyny w okresach niedoboru. Ważne jest również to, że dzięki koszeniu powierzchnie otwarte nie podlegają naturalnej sukcesji i stanowią atrakcyjne miejsce do bytowania zwierzyny;

zagospodarowanie poletek łowieckich, na których uprawiane są zboża, łubin, kukurydza, topinambur; dzięki temu baza żerowa na terenie obwodów łowieckich jest urozmaicona.

uzupełnianie żeru zwierzyny w okresach zimowego niedoboru, pozwala to na zapewnienie optymalnych warunków dla zwierzyny, w szczególności dla samic w okresie ciąży, a także utrzymanie pozostałej części populacji zwierzyny w dobrej kondycji.

pielęgnowanie szpalerów drzew owocowych i sadu z drzewami owocowymi, które w terenie ubogim w owocowe domieszki biocenotyczne wzbogacają bazę żerową zwierzyny płowej o owoce i atrakcyjny żer pędowo-liściowy;

wykładnie drzew zgryzowych w okresie zimowym na powierzchni 1600 ha zapewnia udostępnienie zwierzynie atrakcyjnego pokarmu tj. kory świeżo ściętych drzew.

Stanowi to uzupełnienie diety saren i jeleni w okresie niedostatku innego pożywienia i ogranicza rozmiar szkód w uprawach leśnych i drzewostanach.
ograniczenie populacji dzika w celu zapobiegania rozprzestrzeniania się Afrykańskiego Pomoru Świń (ASF). Informowanie społeczeństwa o ASF poprzez rozwieszanie ulotek w miejscach publicznych oraz prowadzenie szkoleń dla lokalnej społeczności.

Polska jest krajem o bogatych tradycjach łowieckich. Od wieków tworzył się bogaty język myśliwych, który stanowi istotny element dziedzictwa narodowego. W tradycji łowieckiej utrwaloną pozycję ma muzyka myśliwska, w tym sygnalistyka. Tradycje łowieckie stanowią formę pozamaterialnego dziedzictwa myśliwych, obejmują oprawę polowań i uroczystości łowieckich oraz wzbogacają życie myśliwych.

Jednym z elementów tradycji myśliwskich jest odprawa, czyli rozpoczęcie polowania, w czasie której prowadzący polowanie przedstawia i przypomina wszystkie zasady. Sygnaliści grają sygnał Zbiórka myśliwych. Myśliwi ustawiają się naprzeciwko prowadzącego polowanie.

Po lewej stronie prowadzącego polowanie staje naganka. Po ustawieniu się uczestników polowania, na rozpoczęcie odprawy grany jest sygnał Powitanie, wysłuchiwany z odkrytymi głowami. Prowadzący polowanie wita gości, myśliwych, pomocników oraz łowisko. Prowadzący omawia również stosowane sygnały myśliwskie oraz okazuje psy biorące udział w polowaniu. Koniec odprawy to odegranie sygnału Apel na łowy, po którym myśliwi udają się w łowisko.

Po zakończeniu łowów wszyscy uczestnicy polowania spotykają się, aby oddać hołd zwierzynie i podsumować spotkanie. Pokot to tradycyjny zwyczaj zakończenia łowów, podczas którego myśliwi wyrażają szacunek dla upolowanej zwierzyny.

Miejsce pokotu powinno być starannie przygotowane, wyścielone gałązkami drzew iglastych lub trzciną. Na pokocie zwierzyna układana jest w estetyczny sposób według obowiązującej hierarchii łowieckiej, każdy gatunek w odrębnym rzędzie – kolejno: łosie, jelenie europejskie, jelenie sika, daniele, muflony, dziki, sarny; w następnych rzędach zwierzyna drobna poczynając od drapieżników: borsuki, lisy, kuny, tchórze, jenoty, szopy pracze, norki amerykańskie; kolejne rzędy zajmują: zające, dzikie króliki, a następnie układane jest ptactwo: jarząbki, słonki, bażanty, kuropatwy, grzywacze, dzikie gęsi, dzikie kaczki, łyski. Zwierzynę układa się na prawym boku.

Tradycja nakazuje uczestnikom polowania nieprzekraczania zwierzyny ułożonej na pokocie. Pokot zarządza prowadzący polowanie. Sygnaliści stają po stronie grzbietowej zwierzyny i grają sygnał Zbiórka myśliwych. Myśliwi na pokocie ustawiają się z bronią naprzeciwko prowadzącego polowanie od strony głów upolowanej zwierzyny zwróconych w ich kierunku. Naganka staje po lewej stronie prowadzącego polowanie prostopadle do szeregu myśliwych.

Na rozpoczęcie pokotu sygnaliści grają sygnał Koniec polowania. Prowadzący polowanie ogłasza wyniki polowania. Następnie odbywa się otrąbienie pokotu, podczas którego sygnaliści grają (zgodnie z hierarchią łowiecką) sygnały pokotu właściwe dla wszystkich gatunków lub grup upolowanej zwierzyny. Prowadzący polowanie ogłasza i dekoruje króla polowania oraz wicekrólów. Sygnaliści grają sygnał Król polowania. Na zakończenie pokotu prowadzący dziękuje uczestnikom za udział w polowaniu, a łowisku za dary. Ostatnim akcentem pokotu jest sygnał Darz Bór. Sygnałów pokotu oraz sygnału Darz Bór uczestnicy polowania wysłuchują z odkrytymi głowami.

Zagospodarowanie łowisk, dokarmianie zwierzyny i gospodarowanie populacjami dzikich zwierząt poprzez stosowanie kryteriów selekcji osobniczej pozwala na wzorcowe prowadzenie ośrodka hodowli zwierzyny. Należy pamiętać, że niezwykle ważne w funkcjonowaniu ośrodka jest edukowanie zainteresowanych osób, przede wszystkim dzieci i młodzieży, w obszarze tematyki łowieckiej. Dzięki temu kultura łowiecka, nierozerwalnie związana z historią Polski, będzie miała szansę być utrwalona w świadomości społeczeństwa.

Nadleśnictwo Nidzica