Ułani, Ułani… sami wybierani

I wtedy Pułkownik Bolesław Mościcki na czele swojego Pułku zdecydowanym działaniem doprowadził do rozgromienia bolszewizujących żołdaków rosyjskich (kozaków i maruderów). Działo się to 22 lipca 1917 roku. Dnia 24 lipca 1917 r. pułk pod Krechowcami stoczył zwycięską bitwę z oddziałami bawarskimi.

Z listu płk Mościckiego do Rady Stanu w Warszawie przekazanego jej za pośrednictwem władz Stanisławowa, a napisanego w chwili wyjścia z miasta, którego bronili ułani 1 pułku (pisownia oryginalna): „Dowódca pułku przesyła te kilka słów, które chciał wypowiedzieć przy pożegnaniu: polscy ułani spełnili swój obowiązek żołnierski i stanęli w obronie honoru armji rosyjskiej, w szeregach której, związani przysięgą i poczuciem obowiązku żołnierskiego walczą. Korzystając ze szczególnej okoliczności prosimy radę sławetnego miasta Stanisławowa o przesłanie wyrazów Czci, Miłości, Wierności i synowskiego przywiązania do Zbolałej i Zniszczonej Ziemi Ojczystej Naszej. Jedynym promieniem jasnym, który nam żyć każe, jest głębokie przekonanie, że ta ukochana Polska Nasza zmartwychwstaje teraz z gruzów i podnosi się do nowego życia, wspaniała, niepodległa i silna…

Przodownikowi i budzicielowi militarnego a rycerskiego ducha Polaków, generałowi Piłsudskiemu, wiernemu synowi Ojczyzny- czołem! Niech żyje przyszła potężna polska armja, ostoja Wolności, Niepodległości Ojczyzny naszej! A gdy ta Święta, nareszcie zjednoczona, świtać światu będzie, to wszyscy Jej synowie, po świecie rozsiani, w Niej swe miejsce odnajdą i Jej tylko służyć będą… Niech zagrzmi nad wszystkimi nasze hasło najświętsze; niech żyje Wolna, Niepodległa, Zjednoczona Polska”.

I służyli Jej, dla Niej życie poświęcili.
Jednym z bohaterów był Płk Władysław Erazm Obuch-Woszczatyński, ur. 7 X 1877 r. w Korabczyjowie, s. Jana i Wincenty z Sobolewskich, właścicieli Woszczatyna. Ukończył Korpus Kadetów w Kijowie i Michajłowską Szkołę Artylerii w Petersburgu. Był dowódcą Baterii Artylerii Konnej, kształcił się w Oficerskiej Szkole Kawalerii w Petersburgu. W 1914 r. na wieść o tworzeniu się Legionu Puławskiego zgłasza się z prośbą o przydział, a uzyskawszy pozwolenie obejmuje dowództwo dywizjonu ułanów polskich. 4 grudnia uzyskuje awans do stopnia podpułkownika. Od 29 VIII 1917 służył w I Dywizjonie Artylerii I Korpusu Polskiego gen. Dowbór-Muśnickiego. W 1918 roku był dowódcą I polskiego Dywizjonu Artylerii Konnej. W czerwcu 1918 otrzymuje awans do stopnia pułkownika. Po wstąpieniu do Wojska Polskiego organizował pułk jazdy przy Dywizji Litewsko-Białoruskiej. Od 10 XII 1918 był dowódcą 10 Pułku ułanów. W czasie ofensywy bolszewickiej na Warszawę dowodził Augustowsko-Suwalską Grupą Operacyjną.

Odznaczony m.in. Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych i innymi odznaczeniami. Po napaści wojsk sowieckich 17 września 1939 r. na Polskę został aresztowany w Białymstoku i prawdopodobnie 20. września zamordowany w Stołpcach.

Por. Mieczysław Wacław Młynarski, ur. 22 V 1896 w Warszawie, s. Franciszka i Anny z domu Prokszyc- Kandyba. Od 11 XI 1918 w 1 pułku Ułanów Krechowieckich, awansowany do stopnia starszego ułana i kaprala, za męstwo mianowany podchorążym. 5 XI 1928 r. awansowany do stopnia podporucznika rezerwy kawalerii, a 19 marca 1939 porucznika rezerwy. Po ogłoszeniu mobilizacji w 1939 r.. objął funkcję dowódcy szwadronu marszowego 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. 19 września został ciężko ranny podczas obrony Skidla w walce z wojskami sowieckimi. Zmarł w końcu 1939 r. wskutek odniesionych ran w szpitalu w Wilnie. Odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy i Krzyżem Walecznych dwukrotnie.

Rotmistrz Apoloniusz Ścisłowski, ur. 7 lipca w Śmile, s. Wiktora i Marii z Piotrowskich. Poległ w walce z bolszewikami pod Kodziowcami-Sopoćkiniami k. Grodna 22.09.1939 r. Był dowódcą szwadronu ckm 1 PUK. Jako młody żołnierz w 1920 walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Ukończył Oficerską Szkołę Kawalerii w Grudziądzu. Ppor. od 1923, por. od 1926.

Ppłk Józef Sokołowski, ur. 28 lipca 1891 roku w maj. Palenieczynce, s. Ignacego i Adeli z Szelepińskich. Uczestnik I wojny światowej. Dowborczyk. W 1920 rotmistrz. Służył też w 10,22, 21 p. u ł.. Odznaczony KW, Medalem Niepodległości.
Zamordowany w Katyniu. Ppłk Antoni Salmonowicz, ur. 30 XII 1898 w Winnicy na Podolu, s. Bolesława i Jadwigi z Buźkiewiczów. W Wojsku Polskim od 1920 r. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej w szeregach 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Ukończył Szkołę Podchorążych w Warszawie i Szkołę Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. Ppor. od 1921. Adiutant pułku i dowódca szwadronu. W 1939 z-ca dowódcy Oddziału Zapasowego Wielkopolskiej Brygady Kawalerii. Więzień Starobielska, zamordowany przez NKWD, spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Charkowie. Odznaczony trzykrotnie Krzyżem Walecznych i innym odznaczeniami.

Ppłk kaw. Kazimierz Wyszosław Tomasik, ur. 27 maja 1897 w Warszawie, s. Michała i Adeli z Parasiewiczów. Żołnierz 2 p. uł. Legionów Polskich. Od listopada 1918 w WP. Pełnił służbę w 13 p. uł, 1 PUK, 5 p. uł oraz w II Oddziale Sztabu Głównego. Więzień Starobielska, zamordowany przez NKWD, spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Charkowie.
Mjr Jan Sędzimir, s. Tytusa, ur. w Ślubowie pow. pułtuski. Więzień Starobielska, zamordowany przez NKWD, spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Charkowie,

Kapitan Józef Antoni Jaroszyński s. Władysława i Marii ze Złotnickich, ur. 8 IV 1905 w Babinie na Podolu. Absolwent Korpusu Kadetów w Modlinie i Oficerskiej Szkoły Kawalerii w Grudziądzu. Więzień Starobielska, zamordowany przez NKWD, spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Charkowie.

Ponadto upamiętniono: mjr Jan Racięcki, ppor. Zygmunt Górecki, ppor. Edward Janowski, rotmistrz Eugeniusz Konopko, por. Mieczysław Łaniewski, rotmistrz Stanisław Perekładowski, mjr. Jan Pogorski, kpt. Stanisław Rolbiecki, por. Władysław Urbanowicz, kpt. Jan Waliński, kpt. Stanisław Wodzianicki, por. Antoni Spytek Jordan, mjr Jerzy Szydłowski, por. Zygmunt Kamocki.
W Orzyszu o nich będą pamiętać nie tylko Dęby Pamięci.
Chwała Bohaterom!

Żołnierze batalionu czołgowego w Krechowcach

Na koniu: rotmistrz Adam Sujecki, przy koniu: płk. Adam Krysiak
fot. zbiory autora

WCZEŚNIEJSZE ODCINKI: